Pomisao o predsjednici Le Pen je, čini se, toliko zastrašujuća i predstavlja toliku prijetnju za budućnost Evrope, da za mnoge i dalje ostaje mogućnost o kojoj se ne usuđuju ni razmljati, a kamoli nešto konkretno planirati. Upravo zbog toga, Evropa mora ozbiljno uzeti u obzir mogućnost njene pobjede, ma kako se činila nevjerovatnom, piše Leonard za Project Syndicate.
Nema nikakve sumnje da bi, kao predsjednica Francuske, Le Penova mogla nanijeti ozbiljnu štetu evropskom projektu. Ona se već postavila kao antiteza njemačkoj kancelarki Angeli Merkel i zauzela se za napuštanje bezgranične šengenske zone, kao i eurozone. Što se tiče EU, obećala je kretanje stopama Velike Britanije, ponovno razmatranje uslova francuskog članstva, a potom raspisivanje referenduma o postignutom sporazumu.
Ukoliko EU odbije reforme koje Le Penova zahtijeva, zalagat će se za francusko napuštanje. Međutim, postojale bi bitne razlike između Brexita i mogućeg Frexita. Naspram vizija britanskih euroskeptika o globalnoj Britaniji koja trguje sa cijelim svijetom, Le Penova bi uvela protekcinističke politike.
Umjesto otvorenosti, Le Penova, koja sebe predstavlja kao degaullistikinju, želi produbiti odnose “velike sile” sa Rusijom i SAD, fokusirajući se na odbranu “tradicionalnih” kršćanskih vrijednosti i borbu protiv terorizma u kontekstu multipolarnog svjetskog poretka. Kako bi ovo omogućila, Le Penova obećava da će francuske troškove odbrane podići na 3 posto BDP-a (NATO zahtijeva 2 posto), ističući, u isto vrijeme, da se ništa od ovih troškova ne bi odnosilo na misije stabilizacije u Africi. Ovo znači da pobjeda Le Penove ne bi dovela samo do raskida sa evropskih mejnstrimom, već i francuskom strateškom orijentacijom u posljednjih nekoliko decenija.
Ipak valja istaći da u predizbornim anketama i dalje vodi nezavisni centrist Emmanuel Marcon, kao favorit drugog kruga predsjedničkih izbora. Međutim,kod mnogih postoji strah da Marconove pristaše neće bti utoliko inspirirane za glasanje u drugom krugu koliko Le Penine. Posljednjih mjeseci podrška Le Penovoj za prvi krug i čak vodstvo u njemu je ostala konstantna i to u vrijeme dok je francuska politika ophrvana potresima skandala i nepovjerenja.
Ova savršena politička oluja, koja je već uzrokovala raspad francuskog dvopartijskog sistema u četveropartjski, u potpunosti istiksujući nekadašnje favorite, Le Penovu je ostavila uglavnom neokrznutom. Svoj uspon može zahvaliti kako redefiniranjem Nacionalnog fronta, kao i spoljnopolitičkim okolnostima.
Uspjela je da se distancira od ekstremno-desničarskog političkog geta, veličanstvenom strategijom koju je osmislio njen saveznik Florian Philippot, a koja ide u pravcu zadobijanja ključnih grupa koje su je prethodno izbjegavale: činovnika, katolika i žena.
Dok je Philippot napredovao u razvoju svoga plana tvrdeći da Nacionalni front “nije ni lijevo ni desno”, radio je i na polaganju temelja za vladu Marine Le Pen. Trenutno je u fazi nastojanja da izgradi novu političku elitu koja bi služila vladi Nacionalnog fronta, kako bi se suzbio otpor partijskim agendama od strane francuske “duboke države”.
Također je istraživao što predsjednik može i ne može da uradi, bez dozvole parlamenta, uključujući tu i referendum o raznim pitanjima. U poređenju sa Le Penovom i nenim timom, evropski lideri se čine, tragično nepripremljeni.
Naravno, s obzirom na toliki broj nepoznanica, postoji limit planova koji se mogu objaviti. U ovoj fazi objelodanjivanje određenih stavova bi se moglo pokazati i kao kontraproduktivno. Međutim, to ne znači da bi EU lideri trebali jednostavno izaći sa upozorenjem da bi pobjeda Le Penove mogla označiti kraj EU i na tome ostati. Umjesto toga, oni moraju preispitati do koje mjere mogu raditi sa predsjednicom Le Penovom.
Čak ukoliko i pobijedi, Le Penova bi stupila u borbu za parlamentarnu većinu, što znači da bi mogla završiti u situaciji koju francuzi elokventno nazivaju cohabitation - predsjednika sa neprijateljskim parlamentom i premijerom. Da li bi ostatak EU lidera mogao stupiti u neformalnu koaliciju sa ovim elementima francuske vlade?
Evropski lideri također moraju početi misliti o tome kako odgovoriti na eventualne zahtjeve predsjednice Le Pen o promjeni uslova francuskog članstva u EU i do koje mjere će biti u stanju da se protive njenom udaljavanju Francuske od ostatka Evrope. Da li i Evropska komisija treba razviti planove za francuski izlazak iz eurozone i Šengena? Postoji čak i mogućnost da evropski lideri ubrzaju francusko istupanje iz EU, u slučaju pokušaja Le Penove da, vezama sa političarima poput mađarskog premijera Viktora Orbana, Evropu uništi iznutra.
Samo reći da su ovo teška pitanja je teško potcjenjivanje. Međutim, u tome i jeste poenta: upravo diskusija o njima ukazuje na to koliko bi pobijeda Le Penove bila uznemirujuća. Iz EU perkspektive, neprijateljski raspoložen predsjednik u Francuskoj, zemlji Jeana Monneta, bio bi daleko destruktivniji nego Brexit. Ako smo išta naučili iz annus horribilis 2016 je to da su ankete nepouzdane. Umjesto da zatvore oči i nadaju se da su istrživanja ovaj put precizna, EU bi se morala pripremiti za najgori mogući scenario. Takvi planovi nikada ne moraju biti implementirani, ali ih evropski lideri moraju imati sada, radije nego da kasnije žale što ih nisu imali.
Dnevnik.ba