Svuda opasnost od drugog obično reži sa granicom. U Bosni ona se vidi u znaku suprotne vjere, čuje u pjesmi, sluti u pogledu prolaznika.
Derviš Sušić, Hodža strah
Jeste li ikada čuli izraze “vlasi”, “vlaščad”, “paščad”, “đikani”, vezano sa Srbe, a nerijetko i za Hrvate, uz epitete kao “smrdljivi”, “prljavi”, kako samo sanjaju o tome da pljačkaju i kolju tome slično i da li ste takvo nešto pročitali kod Ive Andrića? Ne? Imali ste priliku da takvim izrazima sami budete uvrijeđeni, ili da ih pročitate u tonama internet uvreda? Jeste?
Piše: Vuk Bačanović, Dnevnik.ba
Ako je suditi po Rusmiru Mahmutćehajiću i njegovom vjernom šegrtu, građaninu Nerinu Dizdaru, vi to nigdje niste mogli čuti, pročitati, na svojoj koži osjetiti i vi ste činjenicu da ste izloženi bošnjačkoj netrpeljivosti i sistemu predrasuda prema inovjercima (kakva, bez razlike, postoji i kod druga dva naroda prema Bošnjacima), zapravo pročitali kod Ive Andrića.
On vas je nagovorio da budete rasista i pomislite da Bošnjaci nisu bezgrješni ljiljani, anđeli-meleci, ili dobri džini iz Aladinove čarobne svjetiljke, već i ljudska bića koja u sebi, u svojoj kulturi, nose sve hazardne kontradikcije društva kao što je bosansko, baš kao što sva ljudska bića na svim meridijanima nose hazardne kontradikcije svojih društava? I zbog toga, što su, kad se otklone sve oblande islamističkih mistifikatora, Bošnjaci naprosto ono što i svi drugi - ljudska bića?
Nakon što Branko Ćopić definitivno proglašen četnikom i neprijateljem “svakog iole obrazovanog Bošnjaka”, a Meša Selimović nepismenjakovićem iza čijih djela stoji mračni gospodar Dobrica Ćosić, konstruktori bošnjačke stvarnosti su se vratili svome omiljenom uzročniku svih istorijskih nedaća- Ivi Andriću. Tako je, nakon nekog vremena, ridikulno djelo Muhsina Rizvića “Bosanski muslimani u Andrićevom svijetu”, koje je Tarik Haverić svrstao u “divlju nauku” i “bezočno krivovorenje”, evoluiralo u djelo prastarog mistifikatora bosanske istorije, Rusmira Mahmutćehajića “Andrićevstvo-ideologija genocida”.
Andrić ne samo da je namjerno degenerisao “nerv stvaralačkog bića Bošnjaka” (Rizvić), već je, ni manje, ni više smišljeno, podlo i podmuklo, kroz književnost dehumanizirao Bošnjake, a što će postati alibi “za javno djelovanje prema grupama ‘pogođenim’ takvim percepcijama.” (šegrt Dizdar).
Koji je argument za Andrićev rasizam, kao i to da je zagovarao genocid? Radi se o sljedećem citatu iz njegovog doktorata:
“Podmitljivost koju su, kako izgleda, Turci kao porok svoje rase ispoljili već pri prvoj pojavi, vremenom se, tokom opadanja njihove moći, sve više povećavala, šireći svoj štetan i razoran uticaj u zemlji.”
Nema nikakve sumnje da podmitljvost (koja je, uzgred jedan od faktora propasti Osmanskog carstva), nije porok specifične rase, kao i to da je mladi Andrić, baš kao i gro bošnjačke islamske elite koja će docnije sa oduševljenjem dočekati uspostavu NDH, pisao pod utjecajem rasnih teorija koje su se u Evropi smatrale “naučnima”. Drugim riječima, spominjanje “rase”, ako se već radi o Andriću koji, nije pristao ni uz jedan nacistički ili kolaboratorski režim, se ni ni u kom slučaju ne može smatrati skandaloznim i više govori o diletantizmu i zlonamjernosti onih koji takvu terminilogiju trgaju iz konteksta.
Na stranu to što se jedna kompleksna ličnost, a pogotovo najveći pisac južnoslovenskih protora, sa ogromnim književnim opusom ne može svoditi na jedan citat, te da je prikazivanje takvg citata kao izvorišta svih njegovih književnih likova suludo, baš kao što bi suludo bilo optužiti Radoja Domanovića za antisrpski (auto)rasizam jer je satirizirao Marka Kraljevića.
Postavimo, međutim, sljedeće pitanje: Da li je svaka mentalitetska netrpeljivost, ili kritika prema određenim aspektima mentaliteta onog “drugog” i/ili njeno izražavanje u javnom diskursu, naučnim člancima, vjerskoj literaturi, umjetnosti, automatski planiranje genocida? Da li je npr. strip Jesus and Mo, u kojem su Isus Hristos i Muhamed prikazani kao cimeri, koji neprestano bivaju izešetani argumentima ateističke šankerice, poziv na ateistički genocid nad hrišćanima i muslimanima?
Da ne govorimo o Mojsiju koji je, u istom stripu, prešao u budizam kao eventualnom pozivu na budističku anihilaciju jevrejske kulture, ili, pak, pozivu na jevrejsku infiltraciju u budustičku kulturu radi njene anihilacije. Izopačena mašta može svašta. No, hajde da se pozabavimo ozbiljnijom tematikom.
Jedan od najraširenijih i najcitiranijih hadisa (radi se o izrekama pripisanima poslaniku Muhamedu op.a.), kaže da Abu Hurejra prenosi da je Allahov poslanik, neka je mir na njega, rekao da “posljednji čas neće nastupiti dok ne nastupi borba između Jevreja i muslimana, kada će ih muslimani ubijati dok se Jevreji ne počnu sakrivati iza kamenja i drveća, sve do kamenje i dreće muslimanima ne počne govoriti: ‘Muslimane, Allahov robe, evo Jevreja iza mene, dođi i ubij ga.’”
Eh, sad kada bismo bili banalizatori stvarnosti kao što su Mahmutćehajić, njegov šegrt Dizdar, pa i tobožnji evropejski humanista Vahidin Preljević koji je učesvovao na mostarskoj promociji Mahmutćehajićeve knjige, zaključili bismo da islam prema Jevrejima, generalno, zagovara politiku “genocida na čekanju”. Pogotovo kada je jedan od vodećih ideologa Muslimanskog bratstva, a kojeg kao organizaciju simpatizira i aktuelni bošnjački član Pedsjedništva BiH, Sejjid Kutb ovaj hadis tumačio kao predstojeću “purifikaciju” zemlje od jevrejskog kancera, u smislu da će sama priroda iz sebe izbljuvati otrov zvani Jevreji.
Ali budući da nismo takvi banalizatori i da nam je jasno da se ni kompleksne ličnosti, kao što su pisci, filozofi i naučnici, pa tako ni kulture, ni civilizacije, niti religije, u praksi, ne vrte oko jednog citata, pogotovo s obzirom na činjenicu da netrpeljivosti među raznim kulturama nisu izumi rasista, već fakt, koji rasističke teorije zloupotebljavaju, a naučna antropologija objašnjava. Napokon, nije ni svaka antipatija rasizam. Andrićeva antipatija prema umirućem i dekandentnom Osmanskom carstvu, kao i antipatija savremenog slobodoumnog čovjeka prema režimu kakav je npr. danas saudijski ili iranski, automatski ne podrazumijeva da taj neko priželjkuje izvršavanje genocida nad Saudijcima, Irancima, ili muslimanima generalno, već, jednostavno, njegovo pravo na slobodu mišljenja i slobodu antipatije.
Ili se možda Mahmtćehajićev, Dizdarov i Preljevićev rasizam sastoji u tome da ljude koji razumiju Andrića smatraju rasno inferiornima, jer nisu u stanju shvatiti njegove subilminalne genocidne poruke? Ili upravo zbog straha da bi se mogao shvatiti sistem koji u ime romantizacije i glorifikacije ocvalog i korumpiranog Osmanskog carstva i lažne istorije Bošnjaka, sprovodi istinski rasistički ideološki pogrom, u kojem je sve vezano za Srbe, ali i Hrvate: njihova kultura, politička misao, književnost, pledoaje za genocid.
( ovaj tekst napisan je 12.01.2017. godine )
Dnevnik.ba